Οι κιρσοί είναι διογκωμένες επιφανειακές φλέβες των ποδιών, φλέβες δηλαδή που βρίσκονται λίγο κάτω από το δέρμα, και οι οποίες έχουν μεγαλώσει σε διάμετρο και μήκος. Λόγω της αύξησης της διαμέτρου οι φλέβες αυτές προεξέχουν από το δέρμα και φαίνονται, ενώ λόγω της αύξησης του μήκους τους αποκτούν οφιοειδή πορεία.

ΠΟΥ ΟΦΕΙΛΟΝΤΑΙ ΟΙ ΚΙΡΣΟΙ;

Οι κιρσοί οφείλονται σε ανεπάρκεια των βαλβίδων των επιφανειακών φλεβών. Οι φλέβες έχουν βαλβίδες που επιτρέπουν τη ροή του αίματος μόνο προς μία κατεύθυνση, από τα πόδια δηλαδή προς την καρδιά. Αν οι βαλβίδες δεν κλείνουν καλά, τότε το αίμα πηγαίνει προς τα κάτω, λιμνάζει μέσα στις φλέβες αυξάνοντας την πίεση μέσα σε αυτές, με αποτέλεσμα τη διόγκωση των φλεβών οι οποίες προεξέχουν και φαίνονται κάτω από το δέρμα. Η κακή αυτή λειτουργία των βαλβίδων των φλεβών ονομάζεται φλεβική ανεπάρκεια. Παράγοντες που συμβάλλουν στη δημιουργία των κιρσών είναι η κληρονομικότητα, η παρατεταμένη, μακροχρόνια ορθοστασία, η παχυσαρκία και κυρίως οι εγκυμοσύνες.

ΤΙ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΕΧΟΥΝ ΟΙ ΚΙΡΣΟΙ;

Τα συχνότερα ενοχλήματα των κιρσών είναι οι πόνοι στα πόδια, ιδιαίτερα γύρω από τις φλέβες που προεξέχουν, το κάψιμο, η φαγούρα, το αίσθημα ότι τα πόδια είναι βαριά και κουρασμένα. Μπορεί επίσης να υπάρχουν μυϊκές κράμπες, ιδιαίτερα τη νύχτα, και πρήξιμο στον αστράγαλο. Χαρακτηριστικό είναι ότι τα συμπτώματα αυτά είναι πιο έντονα το καλοκαίρι, όταν δηλαδή ο καιρός είναι ζεστός, και ότι χειροτερεύουν όσο περνάει η μέρα και αθροίζεται η ορθοστασία και η κόπωση. Αντίθετα, τα συμπτώματα ανακουφίζονται όταν το άτομο με τους κιρσούς ξαπλώσει με τα πόδια σε ανάρροπη θέση, πάνω από το επίπεδο της καρδιάς, ή όταν τα βρέξει με κρύο νερό. Στις περισσότερες βέβαια περιπτώσεις, το κύριο πρόβλημα των κιρσών είναι το αισθητικό, η δυσμορφία δηλαδή που προκαλούν. Η αισθητική πλευρά έχει ιδιαίτερη σημασία δεδομένου ότι οι κιρσοί εμφανίζονται συχνότερα στις γυναίκες από ότι στους άνδρες και μάλιστα εμφανίζονται συνήθως μετά τις εγκυμοσύνες, δηλαδή σε σχετικά νεαρές ηλικίες.

ΓΙΑΤΙ ΟΙ ΚΙΡΣΟΙ ΕΙΝΑΙ ΠΙΟ ΣΥΧΝΟΙ ΣΤΙΣ ΕΓΚΥΟΥΣ;

Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης μπορεί να εμφανιστούν κιρσοί για δύο λόγους: λόγω της παραγωγής ορμονών, οι οποίες προκαλούν χαλάρωση του τοιχώματος των φλεβών, και λόγω της πίεσης των φλεβών στην κοιλιά από τη μήτρα. Η μήτρα δηλαδή, καθώς μεγαλώνει, πιέζει τις φλέβες στην κοιλιά (κάτω κοίλη φλέβα και λαγόνιες φλέβες) και έτσι δυσκολεύει η επιστροφή του αίματος από τα πόδια στην καρδιά, αυξάνει η πίεση του αίματος μέσα στις φλέβες των ποδιών και σταδιακά χαλάνε οι βαλβίδες και διογκώνονται οι φλέβες προκαλώντας τους κιρσούς. Το αποτέλεσμα μιας επόμενης εγκυμοσύνης είναι προφανώς αθροιστικό και έτσι, ενώ μπορεί στην πρώτη εγκυμοσύνη να μην υπάρξει εμφανές πρόβλημα, να εμφανιστούν κιρσοί στη δεύτερη εγκυμοσύνη.

ΑΠΟ ΤΙ ΚΙΝΔΥΝΕΥΕΙ ΕΝΑ ΑΤΟΜΟ ΜΕ ΚΙΡΣΟΥΣ;

Οι κιρσοί έχουν τρεις επιπλοκές: τις δερματικές αλλοιώσεις, τη θρόμβωση και την αιμορραγία.

Αν οι κιρσοί δεν αντιμετωπιστούν, τότε μπορεί μετά από πολλά χρόνια, συνήθως μετά από μερικές δεκαετίες, να αρχίσει να μαυρίζει το δέρμα στο κάτω μισό της κνήμης, καθώς λόγω της αυξημένης φλεβικής πίεσης βγαίνουν ερυθρά αιμοσφαίρια έξω από τις φλέβες, καταστρέφονται στους ιστούς γύρω από τις φλέβες και χρωματίζουν το δέρμα. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η μελάγχρωση αυτή του δέρματος είναι μόνιμη, ακόμη δηλαδή κι αν αντιμετωπιστούν οι κιρσοί στη φάση αυτή, η μελάγχρωση του δέρματος δεν πρόκειται να αποκατασταθεί. Αν δεν αντιμετωπιστούν οι κιρσοί ούτε και σε αυτή τη φάση, το επόμενο στάδιο είναι να εμφανιστούν πληγές, στην εσωτερική συνήθως πλευρά της κνήμης, λίγο πάνω από τον αστράγαλο, λόγω της κακής κυκλοφορίας. Οι πληγές αυτές αποτελούν μεγάλο πρόβλημα, καθώς δεν επουλώνονται εύκολα (άτονα έλκη).

Μια άλλη επιπλοκή των κιρσών είναι η θρόμβωση, το αίμα δηλαδή που λιμνάζει μέσα στους κιρσούς μπορεί να θρομβωθεί και να προκαλέσει την ονομαζόμενη θρομβοφλεβίτιδα. Όταν βλέπετε την κατάληξη –ιδα σημαίνει φλεγμονή, πχ αμυγδαλίτιδα, που σημαίνει φλεγμονή των αμυγδαλών, ωτίτιδα, που σημαίνει φλεγμονή των αυτιών κτλ. Στην περίπτωση της θρόμβωσης των κιρσών, η θρόμβωση συνοδεύεται από μία πολύ έντονη φλεγμονή γύρω από τη θρομβωμένη φλέβα, η περιοχή δηλαδή αυτή θα είναι έντονα κόκκινη, θερμή, ιδιαίτερα επώδυνη και πρησμένη. Το καλό είναι ότι, λόγω της έντονης φλεγμονής, ο θρόμβος είναι καλά προσκολλημένος στο τοίχωμα της φλέβας και έτσι δεν αποσπάται, δεν φεύγει δηλαδή κάποιο κομμάτι του ώστε να προκαλέσει πνευμονική εμβολή. Αντίθετα, με την κατάλληλη θεραπεία, η θρομβοφλεβίτιδα υποχωρεί εντός δέκα περίπου ημερών. Η μόνη περίπτωση η θρομβοφλεβίτιδα να είναι επικίνδυνη είναι όταν εντοπίζεται ψηλά στο μηρό, οπότε απαιτείται μία μικροεπέμβαση για να κλείσουμε τη φλέβα και να εμποδίσουμε έτσι την επέκταση του θρόμβου προς τα πάνω.

Η τρίτη πιθανή επιπλοκή είναι η αιμορραγία που προκαλείται όταν τραυματιστεί ένας κιρσός, γεγονός σχετικά εύκολο να συμβεί καθώς οι κιρσοί όχι μόνο προεξέχουν από το δέρμα αλλά και προκαλούν τις δερματικές αλλοιώσεις που περιγράψαμε προηγουμένως. Έτσι, ένας μικρός τραυματισμός, πχ ένα γδάρσιμο μπορεί να προκαλέσει αιμορραγία η οποία είναι σημαντική λόγω της μεγάλης πίεσης του αίματος μέσα στους κιρσούς. Ο καλύτερος τρόπος να αντιμετωπιστεί μία τέτοια αιμορραγία είναι να ξαπλώσουμε με το πόδι ψηλά, ώστε να μειωθεί η φλεβική πίεση, και να πιέσουμε το σημείο της αιμορραγίας μέχρι να σταματήσει. Σε ορισμένες περιπτώσεις που η αιμορραγία επιμένει μπορεί να απαιτηθεί η τοποθέτηση ενός ράμματος στο σημείο της αιμορραγίας.

ΠΩΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΟΝΤΑΙ ΟΙ ΚΙΡΣΟΙ;

Γενικά, υπάρχουν δύο τρόποι αντιμετώπισης των κιρσών: ο συντηρητικός και ο χειρουργικός. Η συντηρητική αντιμετώπιση συνίσταται κυρίως στις ελαστικές κάλτσες και δευτερευόντως στα «φλεβοτονικά» φάρμακα. Οι ελαστικές κάλτσες έχουν ορισμένα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα. Στα πλεονεκτήματα περιλαμβάνονται η απαλλαγή από τα συμπτώματα, η αναστολή της εξέλιξης της φλεβικής ανεπάρκειας, η αποφυγή των επιπλοκών και η αποφυγή του χειρουργείου. Τα μειονεκτήματά τους είναι ότι δεν δίνουν ριζική λύση στο πρόβλημα, δεν εξαφανίζουν δηλαδή τους κιρσούς, και ότι είναι δύσκολο να τις φορέσει κανείς σχολαστικά, από το πρωί δηλαδή μέχρι το βράδυ, κάθε ημέρα, συμπεριλαμβανομένου και του καλοκαιριού. Ως εκ τούτου, οι ελαστικές κάλτσες επιλέγονται συνήθως ως μέθοδος αντιμετώπισης των κιρσών σε ηλικιωμένα άτομα, στα οποία θα θέλαμε να αποφύγουμε το χειρουργείο, ενώ στις νέες γυναίκες, στις οποίες η αισθητική πλευρά έχει προφανώς μεγαλύτερη σημασία, προτιμάμε τη χειρουργική αντιμετώπιση.

Η χειρουργική αντιμετώπιση μπορεί να γίνει με την κλασική τεχνική αφαίρεσης των χαλασμένων φλεβών ή με τις νεότερες τεχνικές «εξάλειψης» των χαλασμένων φλεβών με ραδιοσυχνότητες ή με laser. Η χειρουργική επέμβαση των κιρσών είναι ιδιαίτερα ασφαλής και οι επιπλοκές σπανιότατες. Η αναισθησία μπορεί να είναι γενική ή περιοχική (επισκληρίδιος), ενώ στη περίπτωση των νεότερων τεχνικών μπορεί να είναι και τοπική. Σε κάθε περίπτωση, η κινητοποίηση του ασθενή γίνεται την ίδια ημέρα και η έξοδος από το νοσοκομείο συνήθως την επομένη.

Όταν δεν ανεπαρκούν τα κύρια φλεβικά στελέχη παρά μόνο κάποιοι μικροί κλάδοι, τότε μπορεί να γίνει σκληροθεραπεία. Η σκληροθεραπεία συνίσταται στη χορήγηση μέσα στη φλέβα που ανεπαρκεί ενός διαλύματος που ερεθίζει το εσωτερικό τοίχωμα της φλέβας. Η φλέβα αυτή στη συνέχεια πιέζεται από έξω με μία ελαστική κάλτσα ή ελαστικό επίδεσμο ώστε να κολλήσουν μεταξύ τους τα τοιχώματά της και η φλέβα να κλείσει.

ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΝΕΟΤΕΡΩΝ ΤΕΧΝΙΚΩΝ (LASER, ΡΑΔΙΟΣΥΧΝΟΤΗΤΕΣ)

Τα πλεονεκτήματα των νεότερων τεχνικών είναι τα εξής:

• Γίνονται υπό τοπική αναισθησία και, ως εκ τούτου, ο ασθενής μπορεί να πάρει εξιτήριο αμέσως μετά την επέμβαση.
• Απαιτούν λιγότερες και μικρότερες τομές, οι οποίες συνήθως συγκλείονται χωρίς ράμματα.
• Ο μετεγχειρητικός πόνος είναι μικρότερος και η επάνοδος στις καθημερινές ασχολίες γρηγορότερη.

Για τους λόγους αυτούς, οι νεότερες τεχνικές αποτελούν σήμερα τη θεραπεία εκλογής για τους κιρσούς των κάτω άκρων.

ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΞΑΝΑΕΜΦΑΝΙΣΤΟΥΝ ΚΙΡΣΟΙ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΓΧΕΙΡΗΣΗ;

Κιρσοί ξαναεμφανίζονται στο 20% περίπου των περιπτώσεων μετά από μία σωστή εγχείρηση και αντιμετωπίζονται συνήθως με σκληρυντικές ενέσεις.

ΠΩΣ ΓΙΝΕΤΑΙ Η ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ ΣΤΑ ΠΟΔΙΑ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΓΧΕΙΡΗΣΗ ΑΦΟΥ ΕΧΟΥΝ ΑΦΑΙΡΕΘΕΙ ΟΙ ΦΛΕΒΕΣ;

Με τη χειρουργική επέμβαση αφαιρούνται μόνο οι χαλασμένες φλέβες, οι οποίες, αντί να επιστρέφουν το αίμα στην καρδιά, το κατεβάζουν προς τα κάτω, επιβαρύνοντας έτσι και τις γειτονικές υγιείς φλέβες οι οποίες θα πρέπει να το ξανανεβάσουν προς τα πάνω. Ως εκ τούτου, η αφαίρεση των χαλασμένων φλεβών όχι μόνο δεν επιβαρύνει την κυκλοφορία αλλά τη βελτιώνει.

ΠΩΣ ΜΠΟΡΕΙ ΚΑΝΕΙΣ ΝΑ ΑΠΟΦΥΓΕΙ ΤΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΤΩΝ ΚΙΡΣΩΝ

Για την πρόληψη των κιρσών, εφαρμόστε τις ακόλουθες συμβουλές:

• Αποφύγετε την πολύωρη ορθοστασία ή καθιστική εργασία
• Βαδίζετε/ασκηθείτε καθημερινά
• Μειώστε το σωματικό σας βάρος
• Αποφύγετε την άμεση έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία
• Αποφύγετε τα παπούτσια με ψηλά τακούνια
• Χρησιμοποιείστε ελαστικές κάλτσες διαβαθμισμένης συμπίεσης (ακόμα και αν δεν έχετε ορατούς/εκτεταμένους κιρσούς)